Το πλανητάριο

Το πλανητάριο είναι μία αίθουσα κατασκευασμένη κυρίως για την παρουσίαση εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών παραστάσεων σχετικών με την Αστρονομία και τον νυκτερινό ουρανό, καθώς και για εξάσκηση στην αστρονομική ναυτιλία. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό των περισσότερων πλανηταρίων είναι μία μεγάλη οθόνη με ημισφαιρικό σχήμα, πάνω στην οποία εικόνες αστέρων (και αστερισμών), πλανητών και άλλων ουράνιων σωμάτων εμφανίζονται και κινούνται όπως ακριβώς στον ουρανό.

Το πλανητάριο λοιπόν, στην αρχική και βασική του λειτουργία δίνει κυρίως μία ρεαλιστική προσομοίωση του ουρανού. Σήμερα ωστόσο χρησιμοποιείται και για την προβολή θεαματικών ταινιών πάνω σε επιστημονικά θέματα. Η οθόνη συνήθως ταυτίζεται με την οροφή του κτίσματος που στεγάζει το πλανητάριο και έχει τη μορφή ημισφαιρικού θόλου.

Τα πλανητάρια χρησιμοποιούν μία ποικιλία τεχνολογιών, όπως ειδικούς προβολείς, προβολείς διαφανειών, βίντεο, συστήματα προβολής θόλου και λέιζερ. Υπάρχει η δυνατότητα να αναπαρασταθούν οι θέσεις των ουράνιων σωμάτων στο στερέωμα σε οποιαδήποτε στιγμή του παρελθόντος ή του μέλλοντος, αλλά και όπως φαίνονται από οποιοδήποτε σημείο της Γης.

 Ο όρος «πλανητάριο» υποδηλώνει σήμερα γενικότερα και άλλες μεθόδους για την αναπαράσταση των ουράνιων σωμάτων, ιδίως του Ηλιακού Συστήματος, όπως ένα πρόγραμμα υπολογιστή ή μηχανικό μοντέλο.

Πλανητάρια υπάρχουν πλέον σε πολλά μέρη. Τα περισσότερα είναι δημόσια, αλλά μερικά ανήκουν σε ιδιώτες. Οι διαστάσεις τους ποικίλλουν από διαμέτρους 20 και πλέον μέχρι τριών μέτρων. Η τελευταία διάμετρος αντιστοιχεί σε φουσκωτά φορητά πλανητάρια για παιδιά, στα οποία οι θεατές κάθονται στο πάτωμα. Τέτοια φορητά πλανητάρια εξυπηρετούν εκπαιδευτικά προγράμματα έξω από τις μόνιμες εγκαταστάσεις μουσείων Φυσικής Ιστορίας και επιστημονικών κέντρων.

Παναγιώτα Ε.